Aanleiding

Onder invloed van alle economische, technologische en maatschappelijke ontwikkelingen is het werkveld van de journalistiek de afgelopen decennia zo in beroering dat de behoefte ontstond om vooruit te blikken. Dit was in 2013 aanleiding voor het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek om een grootschalig scenario-onderzoek te doen naar de toekomst van de sector. Hieruit kwamen vier scenario’s naar voren. Afgelopen jaar is dit onderzoek herhaald. De uitkomsten daarvan werden begin 2022 gepresenteerd op de website journalistiek2035

Maar als het journalistieke landschap zo snel aan het veranderen is, hoe moet onderwijs op het gebied van de journalistiek hier dan op anticiperen? Hoe leid je op voor een toekomst waarvan je niet weet hoe deze eruit ziet? Zowel in het mbo, hbo, wo als voor professionals die de overstap willen maken naar de journalistiek? Of zij die al veel langer in de journalistiek werken en geacht worden al deze ontwikkelingen bij te benen?   

Veel opleidingen worstelen met de keuzes die ze kunnen en soms moeten maken. Leid je op tot generalisten die crossmediaal kunnen werken en zowel ondernemend kunnen denken als onderzoekend vermogen hebben? Wat doe je met al die zaken die er telkens ‘bij’ komen, bijvoorbeeld doordat er nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen zijn waardoor contact met je publiek ineens in een ander daglicht komt te staan? Of technologische mogelijkheden die andere vaardigheden vragen? 

Of kun je beter specialisten opleiden die zich qua kennis en vaardigheden bekwamen in een specifiek onderdeel van de journalistiek? En dat allemaal terwijl ondertussen mediabedrijven meer en meer eigen interne opleidingen starten, al dan niet voor nieuwe talenten of juist voor de ontwikkeling van hun eigen journalisten? 

Daarnaast spelen er in het onderwijs verschillende vraagstukken. Opleidingen willen zich flexibeler opstellen en de lerende meer eigen regie geven. Tegelijkertijd zijn opleidingen zoekende in welke rol de praktijk krijgt en welke mix van hybride en blended leren ze zullen aanbieden. Ook verandert de rol van de docent, buiten het aanleren van kennis en vaardigheden wordt verwacht dat de docent zich vaker als coach opstelt.    

Geïnspireerd door de methode van scenario-onderzoek hebben wij met dit onderzoek radicale, samenhangende, maar ook plausibele scenario’s opgesteld voor de toekomst van journalistiekonderwijs en professionalisering in de journalistiek (leven lang leren/ontwikkelen). Het doel van dit onderzoek is niet om de toekomst te voorspellen, maar om richting te geven aan het debat over opleiden in de journalistiek.     

nl_NLNL